• ÇORUM ŞERİYYE SİCİLLERİNDE KÖYÜMÜZLE İLGİLİ KAYITLAR

• ÇORUMCA

ÇORUM ŞERİYYE SİCİLLERİNDE KÖYÜMÜZLE İLGİLİ KAYITLAR

Kadı'ların toplumsal, ekonomik, siyasi ve askeri hayatla ilgili vermiş oldukları kararları kaydettikleri defterlere Şeriyye Sicil Defterleri denmektedir. Çorum Belediyesi iyi bir çalışma gerçekleştirerek, 1255 - 1327 (1839 - 1911) tarih aralığını kapsayan Şeriyye Sicillerini günümüz Türkçesine çevirerek iki cilt halinde yayınlamıştır. (Kaybolma veya yıpranma nedeniyle şeriyye sicillerinin bir kısmına ulaşılamadığı ve bu nedenle tarihler arasında boşluklar bulunduğu kitapta belirtilmektedir.) Osmanlı yasalarını uygulayan kadılar, görevlerinin gereği olarak, görev yaptıkları yerlerde kendilerine intikal eden; miras tespiti ve varislere dağıtımı, arazi satışı, bunların kiraya verilmesi ve kullanım hakkının devri, adli olayların çözüme kavuşturulması ve karara bağlanması, orduya asker, erzak, mühimmat ve silah temini gibi konularda görev ifa etmişlerdir. Çalışma, o tarihlerde yöremizde ki yaşam biçimin, insan ilişkilerini, bilhassa Ermeni ve Rumların yoğun bir şekilde ticari hayatta yer aldıklarını göstermesi bakımından ilginç bilgileri içermektedir.

Köyün Çorum merkeze uzak olması sebebiyle,  köylülerimizin kadıya ulaşamamalarından veya sorunlarını kendi geleneksel yöntemlerini kullanmak suretiyle çözmelerinden kaynaklı olarak kadıya pek ihtiyaç duymadıkları,  bununla birlikte o tarihlerde yaşayan köylülerimizin yine de kadılara müracaat ederek bir kısım sorunlarının çözümünü kadılardan istedikleri, hatta bir kısım işlemlerinin kayda geçmesini kadılar aracılığı ile sağladıkları kayıtlardan anlaşılmaktadır.

Bu kayıtlardan; 1860'lı yıllarda köyümüzde Kalenderoğulları diye adlandırılmış olan bir sülalenin yaşadığını, bu sülaleden Kalenderoğlu Ali'nin terekesinin (mirasının) üçte birini, köyün muhtarı olan Kulaksızoğlu Osman'a "odasına gelenlere yedirip içirme" karşılığında bıraktığını, muhtemelen sülalenin son temsilcisi olan Kalenderoğlu Ali adlı şahsın, 1867 yılında vefat ettiğini öğreniyoruz. 

Yine bu kayıtlarda;  Mehmet kızı Elif ile evli olan Danabaşoğlu Halil adlı köylümüzün 1867 yılında, bu gün Sırbistan sınırları içinde bulunan Niş sancağında hayatını kaybettiği bilgisi yer almaktadır. Kayıtlardan, Osmanlı'nın Sırbistan'daki askeri temsiliyetinin 1867 yılında sona ermesi sırasında yaşanan çatışmalarda, köylümüz olan Danabaşoğlu Halil'in şehit olduğu anlaşılmaktadır. Bu şahsın sülalesinden olup, köyde halen yaşamını sürdüren ailelerin bulunması sebebiyle, bu bilginin onlar için önem arz edeceğini düşünmekteyim.

Yine bu kayıtlardan; köylümüz olan Kör İmamoğlu Ali oğlu Ahmed'in 1869 yılında eşeğini muhtemelen çaldırdığını, çalınan eşeğini Çorum merkeze bağlı Mislerovacığı köyünde bulduğunu, konuyu Kadı'ya intikal ettirdiğini, Kadı'nın önce köylümüzün lehine karar verdiğini, sonra kararın aleyhine döndüğünü öğreniyoruz. Kayıtlara "Kör İmamoğlu Ali oğlu Ahmed" olarak geçen bu şahsın, köyümüzde İmamgil olarak adlandırılan sülalenden olduğu muhtemeldir.

Siteyi takip edenlerin ilgileneceği düşüncesiyle şeriyye sicillerinde tespit edebildiğim altı kaydın tamamına tarihleri itibariyle aşağıda yer verilmiştir.

10.02.2013

Cemal GÖRÜR

1)      19 Zilhicce 1278 (1862) Külah köyünden vefat eden Ali oğlu Osman ile oğulları Hasan ve Hüseyin'in varislerine taksim olunan terekesi,

2)      23 Muharrem 1283 (1867) Külah köyünden olup vefat eden Kalenderoğlu Ali'nin terekesinin üçte birine Kulaksızoğlu Osman kethüdayı (Muhtar) odasına gelip gidenleri yedirip içirmesi şartıyla vasi tayin ettiği, 

3)      15 Şaban 1283 (1867) Külah köyünden Mehmet kızı Elif'in asker olan kocası Danabaşoğlu Halil'in Niş sancağında (Bu gün Sırbistan sınırları içindedir.) vefat ettiğinin şahitlerce tescil olunur.

4)      9 Rebulevvel 1284 (1868)  Budaközü (Sungurlu) kazasından Bektaş kızı Emine'nin Çorum'un Külah köyünden Kulaksızoğlu Osman aleyhine açtığı bahçe davasında haksız olduğuna karar verildiği.

5)      3 Safer 1285 (1869) Çorum'un Külah köyünden Kör İmamoğlu Ali oğlu Ahmed'in kaybettiği merkebinin Mislerovacığı köyünden Köylüoğlu İbrahim oğlu Ali'de olduğunu ispat ettiğinden merkebin kendisine iadesine karar verildiği.

6)      5 Safer 1285 (1869) Çorum'un Mislerovacığı köyünden Lopluoğlu İbrahim oğlu Ali'nin, Kızağlı köyünden Halik kızı Fatma'dan satın aldığı merkebini, Külah köyünden İmamoğlu Ali'nin oğlu Ahmed'in zapt ettiği iddiasıyla açtığı davayı ispat ettiğinden merkebin kendisine iadesine karar verildiği.